پشت میز نشسته اید و در حال درس خواندن هستید که یکدفعه احساس خستگی میکنید. برای لحظه ای کتاب را میبندید و قفل گوشی خود را باز میکنید. آیکون اینستاگرام را لمس میکنید تا کمی از دوستان خود مطلع شوید و یک استراحتی هم کرده باشید. پیش خود میگویید «15 دقیقه استراحت را میتونم داشته باشم، بعد ادامش را میخونم.»
تا اینستاگرام باز میشود استوری های بالای صفحه را میبینید که منتظر شماست. اولین استوری را انتخاب میکنید. دوستان خود را میبینید. یکی مطلب خنده دار به اشتراک گذاشته، یکی از خودش عکس گذاشته، و یکی هم از رانندگی خودش در شهر و آهنگی که در حال پخش است فیلم گذاشته. حس خوبی میگیرید. هر چه باشد ما انسان ها موجودات اجتماعی هستیم و دوست داریم که همیشه حس کنیم که به یک جامعه تعلق داریم. استوری ها تمام میشود. شروع میکنید به پایین رفتن و لایک کردن عکس ها. کامنت ها را میخوانید، جواب بعضی از دوستانتان را میدهید، و میبینید که چقدر این کار هیجان انگیز است. بسیار هیجان انگیزتر از کتابی که در حال خواندن بودید. 15 دقیقه میشود 30 دقیقه. سپس 45 دقیقه. بعد 1 ساعت. میدانید که باید به درس برگردید ولی اصلا انگار نمیشود. به صورت عجیبی هم اینستاگرام پست هایی را به شما نشان میدهد که دوست دارید ببینید! چقدر عجیب!
بالاخره اراده میکنید و گوشی را به کنار میگذارید. شروع به خواندن میکنید ولی انگار که ذهن شما از قبل حتی خسته تر است! چه شد پس؟ مگر تازه استراحت نکرده بودید؟ سعی میکنید به خستگی خود غلبه کنید و 2 صفحه بیشتر بخوانید ولی در هنگام خواندن هم حواس شما به صورت مرتب به دوستانتان و عکس هایی که دیده اید پرت میشود. حوصله تان سر میرود. باز خسته میشوید و دوباره گوشی را بر میدارید و قفل آن را باز میکنید...
این یکی از موقعیت هاییست که خیلی از ما تجربه کرده ایم. جالب است که بدانید، هدف اصلی شبکه های مجازی مثل اینستاگرام و فیسبوک، نگه داشتن شما برای زمان بیشتر در آن برنامه هست. میپرسید چرا؟ چون هرچه شما بیشتر در این شبکه ها وقت بگذرانید، آن ها فرصت بیشتری برای کسب درآمد دارند، و پول بیشتری از تبلیغ هایی که به شما نشان میدهند به جیب میزنند!
از دید روانشناسی، شبکه های اجتماعی دقیقا مثل دستگاه های "اسلات ماشین" طراحی شده اند (عکس روبرو این دستگاه را نشان میدهد). این دستگاه به گونه‌ای طراحی شده که فرد باید همواره پول خود را در دستگاه
بگذارد و به کشیدن آن دستگیره در کنار دستگاه ادامه بدهد تا اینکه بالاخره 3 عکس شبیه به هم بشوند! هنگامی که 3 شکل مشابه باشند، پول زیادی را برنده میشوند.
روانشناسان فهمیده اند که فقط کشیدن این دستگیره (حتی اگر فرد برنده نباشد) باعث ترشح مقدار زیادی هورمون دوپامین در مغز میشود که حس لذت و پاداش را در فرد به وجود می آورد. دوپامین همان هورمونیست که مواد مخدر مانند هروئین و کوکائین هم باعث ترشح آن در بدن میشوند. برای همین هم هست که این دستگاه به مرور زمان باعث به وجود آوردن وابستگی در افراد میشود!
حال سوال اینجاست که کجای شبکه های مجازی مانند "اسلات ماشین" است؟! بگذارید برایتان توضیح دهم.
شبکه های مجازی مانند اینستاگرام از تکنولوژی هوش مصنوعی استفاده میکنند. یعنی چه؟ یعنی اینکه این برنامه ها به صورت خودکار تمام رفتار و حرکات شما را در این شبکه ها کنترل و ضبط میکنند. وقتی یک عکس رو لایک میکنید، یا یک جایی کامنت میگذارید، تکنولوژی هوش مصنوعی آن ها را شناسایی میکند و با علایق فردی شما آشنا میشود. سپس بیشتر همان نوع عکس ها را بهتان نشان میدهد! حتی اگر دقت کرده باشید، صرف نظر از زمانی که عکس ها پست شده اند، اگر بعد از مدت زیاد اینستاگرام را باز کنید، اولین عکس هایی که در صفحه‌ی اصلی شماست عکس دوستان صمیمی و مورد علاقه تان است! خیلی هوشمندانه است، نه؟؟
آزاد شدن مقدار زیادی دوپامین در مغز در حین چرخیدن در اینستاگرام باعث میشود که به مرور زمان به آن مقدار بالای دوپامین عادت کنید و حوصله‌ی شما در انجام کارهای دیگر کم شود. اینگونه دیگر وقتی هم که شما حتی در حال کار کردن یا درس خواندن هستید، به محض اینکه کمی کار برای شما خسته کننده میشود، حوصله تان سر میرود و دوست دارید که به سمت موبایل خود بروید تا باز اون دوپامین و پاداش های موقتی رو تجربه کنید!!
حالا میپرسید پس چکار کنیم؟ بهترین کار اینه که برای مدتی از همه‌ی این شبکه ها فاصله بگیرید. برای اینکار نیاز نیست که یکدفعه همه چیز رو پاک کنید یا پروفایل خود را غیر فعال کنید. میتوانید از خارج شدن از پروفایلاتان (یا لاگ اوت کردن) شروع کنید. برای یک هفته فقط لاگ اوت کنید و سعی کنید وارد این برنامه ها در موبایلتان نشوید تا ببینید چه تاثیری در زندگی شما دارد. من بهتان قول میدهم که زمان خیلی بیشتری برای انجام کار های دیگر پیدا میکنید. شاید بتوانید اون کتابی که همیشه میخواستید بخوانید ولی وقت نداشتید رو تموم کنید. شاید بتوانید بیشتر با دوستانتون به صورت رو در رو وقت بگذرانید و شاید اصلا بیشتر زمان برای خودتون بگذارید. یکم به خودتان و زندگیتان فکر کنید. آنطوری که دقیقا دوست دارید! اصلا یک مدت خودخواه باشید! به جای اینکه دیگر الان به این فکر کنید که بیرون میروید استوری بگذارید که دوستانتان ببینند، به این فکر کنید که از فضای بیرون لذت ببرید. در زمانِ حال باشید! ممکن است 2 روز اول کمی احساس کنید یک چیزی کم است، یا وسوسه شوید عکسی را به اشتراک بگذارید. ولی صبور باشید، ترک عادت همیشه اولش کمی دشوار است.
حالا ممکن است بگید که آروین، اینستاگرام یک راه ارتباطیست! بعد چطوری با دوستانمون در تماس باشیم و بدانیم که در چه حالی هستند؟ قبول دارم که یکی از دلایلی که خیلی ها در شبکه های اجتماعی هستند اینه که دوست ندارند از اتفاقات عقب باشند. در دوره ای که همه در شبکه های اجتماعی بیشتر با هم در تماس اند، ممکن است که اینطور به نظر برسد که نبودِ ما باعث میشود دوستی هایمان کمرنگ تر شود. اما یک راهکار ساده وجود دارد. گوشی را بردارید و با آن ها تماس بگیرید! به جای اینکه عکس آن ها را لایک کنید و به استوری شان جواب بدهید، با آن ها تلفنی صحبت کنید، یا حتی قرار بگذارید تا بیرون همدیگر را ببینید.
حتما خودتان هم میدانید که تمام ارتباطات ما انسان ها در شبکه های اجتماعی و اینترنتی خلاصه نمیشود! باور کنید که آنقدر این شبکه ها اثر بد روی فکر و ذهنتون داره که خوبی هایش اصلا قابل مقایسه نیست! حتی من که الان در خارج از کشور هستم، باز هم به راحتی میتوانم از طریق واتساپ یا ایمو که فقط برای تماس و فرستادن پیام استفاده میشوند با دوستانم در ایران در ارتباط باشم و با اون ها حرف بزنم.
واقعیت این است که شبکه های اجتماعی یک حس دوستی و نزدیکی غیر واقعی به ما میدهند. در واقع فقط با به اشتراک گذاشتن عکس ها، و یا کامنت گذاشتن و لایک کردن نمیشود دوستی های عمیق را تجربه کرد...
حالا با همه ی این حرف ها باز بهتان حق میدهم اگر دوست ندارید که کاملا ارتباطتون رو با شبکه های مجازی قطع کنید. برای همین، بهتون پیشنهاد میکنم که بعد از اون یک هفته ای که کاملا از شبکه های مجازی دور بودید، اگر دوست داشتید میتوانید به جای اینکه دوباره به اندازه گذشته برای آن ها انرژی بگذارید، از راه هایی استفاده کنید تا میزان حواس پرتی هایی که به علت شبکه های اجتماعی در زندگی شما به وجود می آید را به حداقل برسانید.
ممنونم که این متن را تا انتها مطالعه کردید! اگر از این متن خوشتان آمد، در پایین حتما نظر خود را برای من بنویسید. من هم به زودی پست دیگری را برای شما مینویسم تا تمام راهکار هایی که من خودم برای کنترل شبکه های اجتماعی در زندگیم استفاده میکنم رو با شما در اشتراک بگذارم. روز خوبی داشته باشید :)
